Nâzım Hikmet Ran - İlk Şiirler

Sağlığında yayımlamadığı, Eski Biçimli İlk Şiirleri (1913-1920)

FERYÂD-I VATAN

*

Sisli bir sabahtı henüz

Etrafı bürümüştü bir duman

Uzaktan geldi bir ses, ah aman aman.!

Sen bu feryâd-ı vatanı dinle, işit

Dinle de vicdanına öyle hükmet

Vatanın parçalanmış bağrı

Bekliyor senden ümit.

*

20 Haziran 1329 [3 Temmuz 1913] (Sayfa: 9)

*

VATANA.!

Ey zavallı vatanım

Neden böyle ağlıyor

Neden midir, çünkü ona

Evlâtları bakmıyor

*

23 Şubat 1330 [8Mart 1915] (Sayfa: 13)

*

''BENCE SEN DE ŞİMDİ HERKES GİBİSİN''

*

Gözlerim gözünde aşkı seçmiyor

Onlardan kalbime sevda geçmiyor

Ben yordum ruhumu biraz da sen yor

Çünkü bence şimdi herkes gibisin

*

Yolunu beklerken daha dün gece

Kaçıyorum bugün senden gizlice

Kalbime baktım da işte iyice

Anladım ki sen de herkes gibisin

*

Büsbütün unuttum seni eminim

Maziye karıştı şimdi yeminim

Kalbimde senin için yok bile kinim

Bence sen de şimdi herkes gibisin

*

334 [1918] - Yaz - Kadıköy (Sayfa: 21)

*

''KUTUPYILDIZI''

*

Yaşlı duaların sessiz mâkesi

Sönmeyen ümidin sönmez yıldızı

Şulenden akıyor teselli sesi

Yıldızlar güzeli gemici kızı

*

Her billurî mavi gece denizde

Bize sevgiliden selâm getiren

Selâmet yıldızı sen gemimizde

Bir peri kızısın âşıkın da ben

*

Issız denizlerde teselli veren

Sonsuz âlemlerin gümüş merkezi

Ümit gibi parla, parla sönmesin

Işığından mahrum etme sen bizi (Sayfa: 26)

*

İNTİZAR

*

-----Bir müteverrimenin başucunda

*

''Bu kadının ruhu çok muammalı

Gülüyor ağzından boşandıkça kan'' (Sayfa: 31)

*

RÜYA

*

Dün gece rüyamda gördüm ben sizi

İkimiz sahilde berabermişiz

Enginde soluyan yorgun denizi

Saran ufuklara ruh olmuşuz biz

*

Ak benekli siyah tülüyle gece

Alırken bir solgun günü koynuna

Gözlerin mahmurdu senin gizlice

Bir bûse kondurdum güzel boynuna

*

El ele gülerken her şen yıldıza

Saadet çok uzun sürecek sandım

Hayat dediğimiz o fettan kıza

Aldanmak isterken birden uyandım

*

Şimdi ne gece ne deniz ne siz

Görmüyorum artık o nurlu yeri

Elemle inleyen kalbimde yalnız

Biçâre şiirimin kafiyeleri (Sayfa: 32)

*

Yaprak

*

Soluyan rüzgârın nefeslerinden

Bir sağa bir sola kımıldanarak

Sallanan bir kuru dal üzerinden

Omzumun üstüne düştü bir yaprak

*

Sararmış bir kadit el gibiydi bu

Omzumdan kayarak ilk okşayışı

Akıttı ruhuma soğuk ve kuru

Ölüm düşüncesi denilen kışı.

*

Demek ebediyen yattıktan sonra

Son damlamı emen bir dal üstünden

Kim bilir belki de uyup rüzgâra

Oğlumun omzuna düşeceğim ben

*

O akşam yollarda gezip boş yere

Bu fikre zıt çıkan bin sebep saydım

Yine teselliler bulurdum ömre

Yaprak olduğuma emin olsaydım..

*

1336 [1920] - Kadıköy - Kış (Sayfa: 36)

*

''Şair''

*

-----''Yahya Kemal'e''

*

Her gün daha dalgın görürdüm onu

Bu ıssız beldenin sokaklarında

En acı gülüşün sezdim yolunu

İri gözlerinin nemli akında

*

Bir gün bakmıştım da gittiği yere

Kim bilir diye sordum ben geçenlere

Dediler bir şair küskündür şehre

Mersiye dolaşır dudaklarında

*

1335 [1919] - Peyk-i Şevket Torpido Kruvazörü (Sayfa: 42)

*

DENİZLER ARZUYA EN FENA PUSU

*

Baktım da denizin boşluklarına

Sardı her uzvumu acı bir korku

Belki çıkmam dedim ben de yarına

Kim bilir kaç gözü cezbetti bu su

*

Boşluğa karışmış bugün her biri

Kaç ruhu dinledi derinlikleri

Gidenler bir daha gelmiyor geri

Denizler arzuya en fena pusu

*

1335 [1919] - Sonbahar - Peyk-i Şevket

Torpido Kruvazörü (Sayfa: 42)

*

TAŞYÜREK OSMAN

*

Uzak aksi sadalar yer yer silâh sesleri

Dörtnal giden atların soluyan nefesleri..

*

Dağın yamacında köy çatırtılarla yandı..

Tepede bir atlının gölgesi aydınlandı

Palasının ucundan damlıyor zulmete kan

İşte bir baskın verdi yine Taşyürek Osman.

Heyecana susayan ne kanlı bir gönül bu..

Haraç kesmiş kendine Çorum'a giden yolu

Ne bir kuş uçuruyor, ne kervan geçiriyor

Karşı koyan köyleri kılıçtan geçiriyor.

Yine bir köyü yaktı gazabının rüzgârı

Yangının ışığında göründü atlıları

Hepsinin arkasında sürünen gölgeler var

Kız erkek çoluk çocuk bağlanmış gidiyorlar

İbret olsun diyerek öteki köylere de

Bunları öldürecek şimdi kanlı derede

Bir sarp uçurum vardır gidilirken Çorum'a

Boşluklara açılan bu yalçın uçuruma

Uzak karlı dağlardan her akşam kurt inince

Daha siyah görünür ufuklarında gece

Daha yorgun gibidir semâsında yıldızlar

Bu yorgun yıldızların göklerde ruhu sızlar

Uçurumdan boşluğa baş dönmeden bakılmaz

Eğer kenarlarına yaklaşılırsa biraz

Ölgün bir dua gibi derinden bir ses gelir

Taşların arasından sarı bir su yükselir

Kanlı dere diyorlar işte bu akan suya

Bu gece dere dalmış rüyalı bir uykuya

Taşlarda inleyerek sayıklıyor bu derdi

Onun iniltisine ufuklar cevap verdi

Gitgide yaklaşıyor zulmette bir uğultu

Atlılarıyla gelen Taşyürek Osman'dır bu.

............................................................

............................................................ (Sayfa: 60)

*

SAĞLIĞINDA YAYIMLADIĞI ESKİ BİÇİMLİ İLK ŞİİRLERİ (1919-1925)

*

İMAN

*

-----İlk Yıldız

*

Loşlukta ararken elini, elim:

''Kırk akşam üst üste bakarsan eğer

İlk çıkan yıldıza , dedi sevgilim,

Dolarmış gönlünde boş kalan bir yer.!''

*

Kırk akşam üst üste: ''Sevsin.!'' sözünü

İlk çıkan yıldızla getirdim yâda

Yine aratıyor her yarın dünü

İmanım kalmadı yıldızlara da.!

*

[Üçüncü Kitap, Mart 1336/1920] (Sayfa: 65)

Herkes Gibi

*

Gönlümle baş başa düşündüm demin;

Artık bir sihirsiz nefes gibisin.

Şimdi tâ içinde bomboş kalbimin

Akisleri sönen bir ses gibisin.

*

Mâziye karışıp sevda yeminim,

Bir anda unuttum seni, eminim,

Kalbimde kalbine yok bile kinim

Bence artık sen de herkes gibisin. (Sayfa: 69)

*

Gölgesi

-----Suat Derviş'e

*

Ağlasa da gizliyor gözlerinin yaşını;

Bir kere eğemedim bu kadının başını.

Kaç kere sürükledi gururumu ölüme

Fırtınalar yaratan benim coşkun gönlüme.

Cevapları o kadar heyecansız ki onun,

Kaç kere iman ettim, hiçliğine ruhunun.

Kaç kere hissettim ki, yine bu gece gibi

Güzelliğin önünde, dolup çarpmadı kalbi.

Ne mehtabın aksine yelken açan bir sandal,

Ne de ayaklarında kırılan ince bir dal,

Onun taştan kalbini sevdaya koşturmuyor.

Bir çiçeğin önünde bir dakika durmuyor...

*

Dönüyoruz yine biz bir uzun gezintiden

Gönlümün elemini döküyorken ona ben,

O bana kendisini, gülerek, naklediyor:

''Bilseniz mavi boncuk nasıl yaraştı'' - diyor.

Ya bu kadın delidir, yahut ben çıldırmışım,

Ben ki, birçok kereler kırılmışım, kırmışım,

Ömrümde duymamıştım böyle derin bir acı;

Birden onun yüzüne haykırma ihtiyacı

İçimde alev alev tutuştu yangın gibi,

Bir dakika kendimin olamadım sahibi;

Hiç olmazsa hıncımı böyle alırım, dedim,

Yola mağrur uzanan gölgesini çiğnedim.

*

[Yedinci Kitap, Kânun-ı evvel 1336/1920] (Sayfa: 102)

*

ONBEŞLER İÇİN:

*

''Karadeniz.. bunu duysun derinliklerin:

O ateşli göğüsleri delen hançerin

Kabzasını alacağız biz elimize.!''

*

Batum 1922

Nâzım Hikmet - Vâlâ Nurettin

[''28-29 Kânuûn-I sâni 1921'', Moskova, 1923, s. 22] (Sayfa: 120)

*

DESTAN

*

Aldı sazı ele Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası,

bakalım ne dedi:

*

Bizim fırkaya derler

Cumhuriyetçi Terakkiperver

Hem fırkacıyız, hem berber

İşçiyi çiftçiyi tıraş ederiz

Perdah olmazlarsa telâş ederiz.

*

Yaldızlı bir kazık kakalım

İşçinin açlıktan kokan nefesine

Mavi boncuk takalım

Köylünün püskülsüz fesine

Fakat hürmetle riayetle bakalım

Ecnebi sermayesine

İşçiyi çiftçiyi tıraş ederiz

Perdah olmazlarsa telâş ederiz.

*

Aldı sazı ele Halkçı Cumhuriyet Fırkası,

bakalım ne dedi:

*

Terakkiperver'lere kanmayın

Onlar dostunuzdur sanmayın

Parmağınızı siyasete banmayın

Palan olsa da sırtınıza sırma hırkamız

Samansız bırakmaz sizi Fırkamız.

*

Çıkar elbet bir gün Mesai Kanunu

Yüz sene, bin sene bekleyin bunu

İşte buna derler Ali Cengiz oyunu

Palan da olsa sırtınıza sırma hırkamız

Samansız bırakmaz sizi Fırkamız.

*

Aldı sazı ele amele ve köylü,

bakalım ne dedi:

*

Semerkant elinden yollasanız da

İçini ipekle çullasanız da

Ne kadar telleyip pullasanız da

Sırtıma vurulan palandır palan

İnanmam yalandır, yalandır, yalan.

*

[Orak-Çekiç, 21 Kânun-ı sâni 1925] (Sayfa: 121-122)

*

ONBEŞLERİN KİTÂBESİ

*

Kazıdık Onbeşler'in ismini,

kanlı kızıl bir mermere.!

Bir çelik aynadır gözlerimiz,

Onbeşler'in resmini

görmek isteyenlere..

*

1925, Türkiye [Aydınlık, Şubat 1925] (Sayfa: 122)

*

SAĞLIĞINDA YAYIMLAMADIĞI YENİ BİÇİMLİ İLK ŞİİRLERİ (1922-1927)

*

KÜFRETMEK İSTİYORUM
*
Beyaz getrleri, beyaz eldivenleriyle o
karşımızda
beyaz tırnaklı bir katır gibi dolaşırken
sen
sopa çekmek istiyorsun.
Ben
küfretmek istiyorum.
Kızını, kısrağını, karısını sıradan geçirerek
rugan iskarpinlerinin
deliklerine dek..
Küfretmek istiyorum
ona bir an sövmesem
çişi gelmiş çocuk gibi sıkışıyorum.
Neyleyeyim be.?
İçimden geliyor bu:
küfretmek istiyorum..
*
Moskova, 16 Teşrin-i Evvel [1922] (Sayfa: 162)

*

GÖZLERİM

*

Mavi şimşekleriyle elektrikleşen

mavi gözlerime

iki lastik çizme geçirdim.

Yolladım

onları Anadolu'ya.

Gittiler,

geldiler.

Geldiler fakat nasıl.?

Lastik çizmeler

dizlerine kadar batmış çamura.

Mavi gözlerim

iki isli lamba gibi kapkara olmuş.

Ben hemen

batırdım diş fırçamı

sıcak kanlı beynime

gözlerimi

fırçaladım.

Onlar

iki kırmızı fener gibi

parladılar.

Şimdi benim

mavi gözlerim

kanlı.

Şimdi işte

kızıl bir perde önünden nasıl kaçarsa bir boğa

beni gören her burjuva

öyle kaçıyor.

*

17 Teşrin-i Evvel [1922] (Sayfa: 163)

*

BİZ - HAYATIMIZ - YAPTIĞIMIZ İŞ

*

''Dinle

hayatımızı, 9 kelimede.

Sabah saat sekiz

grevdeyiz.

Saat on

Fertiği çekti patron.

Akşam beş,

barikatlarda düşmana ateş.

Gece dokuz,

kodeste Kapital okuyoruz.''

*

9 Kânun-ı sâni (Ocak) 1923 - Moskova - (Sayfa: 167)

*

BİZDE PANTOLONLA ETEKLİK

*

Aynı kuvvetle inkılabın malıdır

''Radek''in pantolonuyla ''Zetkin''in etekliği..

Bizde

bizim içimizde

etekli de pantolon gibi

Marksizmin sahibi..

Eteklik de kodeste yatmış,

yatabilir.

Mavzer atabilir.

Eteklik de inanmıştır pantolon kadar.

Yok kafamızda fazlamız eksiğimiz bizim.

Küçücük farkımız

yalnız

bacaklarımızın arasında..

*

14 Kânun-ı sâni (Ocak) 1923 - Moskova - (Sayfa: 168)

*

2000 SENESİNİN SANATKÂRLARINA

Ey 77 yıl sonra

Şarkın ''Futurist abidesi'' yükselen meydanlarda

Mısralarını

Mikrofonlarla haykıracak şair.!

Ey suratları düzgünsüz aktörlerine

Kollektivizmin

Temiz optimizmini oynatacak rejisör.!

Ey yirmi birinci asrın mühendis bestekârı,

Ben

Size

1923 senesinde yazdım bu şiiri.

Elbette siz

Sizden

77 yıl evvel gelen

Proleter şairlerinin

Nasıl işlediğini öğrenmek istersiniz.

O zamanlar

Sınıfları kaynatan kazanın

Supapı tutmuyordu artık

Manometrenin ibresi

Fır dönüyordu mihverinde.

Bizimkiler geri onlar ileri

Bizimkiler ileri onlar geri

Faşistler komünistleri kovalıyordu,

Komünistler faşistleri.

Monarşizm

Liberalizm

Komünizm..

Yüzlerle içindeyiz

Biz proleter şairleri.

Elimizde badana fırçaları önümüzde kovalar

Amele kahvelerine destan

Kızıl bayraklara şiar

Fabrika duvarlarına ilan yazıyorduk.

Size istismarsız

Burjuvasız, hükümdarsız

Bir cemiyet veren sınıfımızın

Sesi sıtma görmemiş çığırtkanlarıydık

Ve

Daima öyle

Kaldık.

*

1923 (Sayfa: 170-171)

*

SAĞLIĞINDA YAYIMLADIĞI YENİ BİÇİMLİ İLK ŞİİRLERİ (1922-1927)

*

28 KÂNUNİSANİ

*

- Ta ta taa ta ta Ta ta taa ta ta

Tarih

sınıf-ların

mücadelesidir.

*

- 1921

Kanunisani 28

- Karadeniz

- Burjuvazi

- Biz

- On beş kassap çengelinde sallanan

on beş kesik baş

- On beş arkadaş

- Yoldaş

bunların sen

isimlerini aklında tutma

fakat

28 kanunisaniyi unutma.!

*

- “Siyah gece

“Beyaz kar

“rüzgar

“Rüzgâr.”

*

- Trabzondan bir motor açılıyor

- Sa-hil-de ka-la-ba-lık.!

- Motoru taşlıyorlar

- Son perdeye başlıyorlar.!

- [............................

.................................

.................................

.................................]

- Uluyorlar

- Hav… hav… hak… tü

- Yoldaş unutma bunu

Burjuvazi

---ne zaman aldatsa bizi

---böyle haykırır:

- Hav…hav…hak…tü

- Gördün mü ikinci motörü.?

– İçinde kim var.?

– Arkalarından gidiyorlar.

- İkinci motör birinciye yetişti

- Bordoları bitişti

- Motörler sarsılıyor

- Dalgalar sallıyor

Sallıyor dalgalar.

- Hayır

iki motörde iki sınıf çarpışıyor.

- Biz.!

Onlar.!

- Biz silahsız.

Onlar kamalı.

*

– Tırnaklanmız.

– Kavga son nefese kadar.

– Kavga.

– Dişlerimiz ellerini kemiriyor.

- Kamanın ucu giriyor.

– Girdi…

– Yoldaşlar, ey.!

Artık lüzum yok fazla söze:

Bakın göz göze...

– Karadeniz

on beş kere açtı göğsünü,

on beş kere örtüldü.

Onbeşlerin hepsi

bir komünist gibi öldü.

*

Moskova, 1923 (Sayfa: 193-195)

*

YİNE BU BAHSE DAİR: İLİM

Hayat-harekettir.!

Hareket-tezat.!

Cemiyet tabiatın yapışmış gırtlağına

sınıflar, sınıflara çekmiş bıçak.!

İşte bak.!

bu bizim dışımızda dönen

bizim oynadığımız sinema şeridinin

beynimizin perdesinde ''ilim'' denen

çizgileşmiş resmi var.!

''İlim'' kavgadan doğar

kavga içindir ''ilim''.

*

[1924/Aydınlık, Teşrin-i evvel 1924] (Sayfa: 203)

*

SAKKO İLE VANZETTİ:

*

''Biz nasıl bilirsek hep bir ağızdan gülmesini,

biliriz öylece yaşamasını ölmesini

hepimiz - birimiz için,

birimiz - hepimiz için.!''

*

Moskova, 12 Ağustos 1927 (Sayfa: 214)