*
Feridun Andaç, 1 Haziran 1997 (Sayfa: 8 )
TİMUR SELÇUK İLE DÜNDEN BUGÜNE
Feridun Andaç, Söyleşi:
''..çevre nice yeteneksiz çocuğa org, piyano gitar, flüt, onu bunu almıştır; hiçbir şey olmamıştır. Ancak; yetenekli çocuklar her dalda; resim olsun, matematik olsun, çalışkanlık olsun, bilim olsun, müzik olsun.. bu çocuklar çevrelerini uyarıyorlar. Davranış biçimleriyle, çevrelerinde olan olaylara gösterdikleri ilgiyle uyarıyorlar. Dolayısıyla yetenekli çocuk kendini keşfettiriyor, ana-babalar keşfetmiyor. Ben bunu, 50 yaşından, 20 yıllık öğretmenliğimden sonra anladım. Çocuk dürtüyor ana-babayı..''
''..aile ortamı önemli; ama asıl önemlisi malzeme; kumaş çok önemli. Aynı ana-babadan üç çocuk olur, her biri farklıdır. Niye birisi Münir Nurettin'dir.? Babamlar dört kardeşmiş. İki erkek, iki kız. Amcam var, halam var; babam ve onun küçüğü halam. Niye bir tane Münir Nurettin.? Hadi bakalım, genlerle açıkla bunu.!'' (Sayfa: 9)
*
''..anneme babama , çok şey borçluyum. Zaman kaybetmedim. Bende de kumaş varmış.'' (Sayfa: 10)
*
''..yazlık olarak, Caddebostan'da kaldığımız pansiyon otelde, o sıcakta, garsonların servis yapması beni çok etkilerdi; yemeğimi yedikten sonra onlara yardım ederdim. Onların her gün bu şekilde çalışmaları beni derinden etkilerdi. Müşteriler bana bahşiş verdiklerinde ise; ''Ben Münir Nurettin'in oğluyum'' der, bahşişi iade ederdim. En çok hoşuma giden de buydu. Onlar beni orada yardımcı filan sanıyorlardı. (..) ..hükmeden konumundaki insanlara daima anarşistçe dahi olabilir, bu, hep başkaldırı duygusu olmuştur içimde. Bugün de aynı şey vardır. Yani bir şeyin başında olan insan her zaman beni rahatsız etmiştir nedense.'' (Sayfa: 12)
*
''Paris'e gittiğim ilk yıl hariç, 65'ten itibaren kendim çalışıp, kazanıp okumak mecburiyetinde kaldım. Ne yapabilirdim.? Aklıma bu geldi; yani pop müzik şarkılarıyla, bir kulüpte şarkı söyleyerek ya da onları pazarlayarak tahsil paramı çıkarabilirim diye düşündüm. Gerçekten de doğru yere parmak basmışım; 20 yaşından itibaren bu güne kadar, kendim çalışıp kendim kazandım. Ailemden para almadım.'' (Sayfa: 13)
''Örneğin semahlar form olarak, içindeki kendi devinileri, farklılıkları ve sürekli değişkenlikleri açısından bana halk müziğinin en akıllı örnekleri gibi gelir. Spontane duyarlılığın, naif duyarlılığın akılla tecrübeyle bütünleşmiş şekilleri gibi gelir. Örneğin Ruhi Ağabey (Su) neden her türküyü okumamıştır.? Çok salak türküler vardır, kusura bakmayın. Dört tane nota yarım saat tekrarlanır, değişik laflarla. İçiniz daralır. E, şimdi ben bu halk müziğine saygı duyamam. Bunun benim kafamda hiçbir değeri yoktur. Ben bu anlamda müziğin popülizmine de karşıyım. Ne işçi sınıfı yardakçılığı yaparım, ne de halk müziği yardakçılığı.. Popülizme tamamen karşıyım. Ruhi Ağabey Dadaloğlu'nu, Pir Sultan'ı, Karacaoğlan'ı, Yunus Emre'yi almıştır. Bütün o türkülerin hepsinin bir akıl yanı vardır. Sadece spontane duyarlılık değil. Onun için Ruhi Su'nun halk müziğine bakışı, bana birçok açıdan örnek olmuştur.'' (Sayfa: 15)
''Benim ahlaklı yolum; buralıyım, bu coğrafyada doğdum. Buralı derken; garip bir milliyetçiliği yansıtma adına buralı değilim, elbette ki..
- Sanırım, kimlik belirleme adına söylüyorsunuz bunu.
- Evet, evet kimlik adına buralıyım. Buralı olmak nedir.? Sevgili Nâzım'ın dediği gibi: Küçük Asya'dan geçen, Akdeniz'e kısrak başı gibi uzanan; buradan kimler geçmişse; Bizanslısı, Doğu Romalısı, Mezopotamyalısı.. Orta Asya'dan gelip Finlandiya'ya giden hepsi dahil buralıyım'a.. Hiçbirini inkar etmiyorum. Onun ötesinde buralı değilim. Dolayısıyla buralı olunca da ne oluyor; ben aynı zamanda dünya vatandaşıyım.'' (Sayfa: 16)
''..bütün müzik tarihini alın, güzel bir bahar ya da yaz sabahı, çok güzel, ağaçlıklı, deniz kenarına bir yere gidin, orada kuşlar ötsün, çiçekleri seyredin, denizin görüntüsünü seyredin, böceklerin hışırtısını dinleyin.. Bütün müzik tarihini üst üste koyun hiçbiri bu gördüğünüz tablonun binde biri kadar değerli değildir. Bütün müzik tarihini üst üste koyun, size o ulvi duyarlılığı, mutluluğu veremez. Mümkün de değil.. Doğanın güzelliklerine bakın bütün bunları kavrayabiliyorsanız, bütün sanat tarihi bunların birer yansımasıdır.'' (Sayfa: 19)
*
''Baba, dedim, böyle böyle yapmış Mustafa Kemal, siz tartışmışsınız. ''Yok'' dedi; ''tartışmadık, dedim ki, ya ben devam edeyim, ya da siz söyleyin''. Sonra plaklarınızı kırmış vb.. ''Öyle bir dönem olmuştu'' dedi. ''Benim işim ayrıydı, onun devlet işleri vardı, görüşemedik''. Kadehi başına koyma, ateş etme hikayesini sordum: ''Yo, hayır hayır.! Çelik Palas'taki toplantıya beni de davet ettiler, gittim. Ta masanın öbür ucunda oturdum. Barıştıracaklar. Paşa'nın da onayını almışlar. Atatürk bu, çünkü, ne yapacağı edeceği belli olmaz. Ortalık yumuşayıncaya bir şeyler içmişler. Peder Bey şarkı söylemeye başlıyor. Anlatılan kadehi başının üzerine koyuyor, Paşa yaverden tabancasını alıp yukarı nişan alıyor, kurşun tavana saplanıyor. Babama sorduğumda da: ''Hayır'' dedi, ''şerefe kadeh kaldırdık, elinde tut kadehi'' dedi, silahı aldı, zaten boştu ateş eder gibi yaptı. Ateş etmedi. ''Aferin, sesin gibi cesaretin de güzelmiş'' dedi. ''Hadi bakalım, fon dip'' demiş. Karşılıklı rakılarını içmişler, gidip elini öpmüş. O da babamı alnından öpmüş. Fakat ben babamın çok nazik, kibar bir insan olduğunu bildiğim için, sanıyorum Mustafa Kemal'i Yılmaz Güney gibi bir şehir kovboyu haline sokmak istemedi. Mustafa Kemal'i çok seven bir insandı. Sanıyorum Paşamız iki kadeh içip yukarıya bir yere sıktı.
Ona gönülden bağlı bir insandı. Fakat mesleğini de seven, ona saygı duyan biriydi. Onurlu da bir insandı. Öyle kimsenin karşısında kafa sallayacak bir tip değildi. Onun için iki ışık çarpışmış, küsmüşler.'' (Sayfa: 23-24)
*
''..sanatçılar ikinci derecede peygamberdirler. Yaradanın insanlara verdiği duyarlılıkları kullanmayı öğretirler insanlara. Güzel şeylerin habercisidir., insana güzel şeyleri öğütler sanatçılar. Ama politikacılar öyle mi.? Onlar duyarlılıkları tek tip yapmak isterler ki; dizginler kendi ellerinde olsun. Böylece de halkı yönlendirebilsinler. Halkı tekrar o ürünü aramak zorunda bıraksınlar. Onun için ben hayatta ne sağcı, ne solcu hiçbir politikacıyla anlaşamamışımdır.'' (Sayfa: 27)
''..sanat, özveri demektir bir kere. Özveri ne demek.? Çok şematize edersek; hayır demeyi bilmek. Gerek kendi içimizdeki birtakım isteklere hayır demeyi, gerek çevrenizde, size uzanan isteklere hayır demeyi bilmektir özveri. Yani çalışkanlık, üretkenlik. Onun için sanatçının işi özveridir. Yaratmak için yalnızlığı seçmektir. Üretmek için, sizi, o an mutlu edebilecek birçok şeyden vazgeçmektir. Bazen sevdiklerinizden uzak kalmaktır.'' (Sayfa: 28)
''..mesela kemikten doku alırsınız, binlerce sene önce ölmüştür, hâlâ bir şeyler vardır onda. İşte Münir Nurettin müziğinde bunlar var. Dolayısıyla dinleyenlere hâlâ bu bir elektrik olarak geçmektedir. Ve dinleyende birtakım metamorfozlar oluşturmaktadır.'' (Sayfa: 29)
*
YAŞADIKLARIM YAŞATTIKLARIM
*
Yaşadığım Günlerden, 1992
''Mücadele edebilmek için en iyi ve çağdaş silah bilgi ve emekti. Buna daha o zamanlar gönülden inandım. Bilgi artı emek için gerekli özveri, disiplin ve sınır tanımayan çalışma, halen benim en sevgili ve sadık dostlarımdır. Çok katı gözüken bu prensiplerimin ipek kılıfı ise insan sevgisi ve merhamet gibi duygulardır.'' (Sayfa: 35)
''Dünya, sevgi dolu tek bir ülke olana kadar, insan önce kendi vatanına hizmet etmeli. (Her insanı dönem dönem zorlayabilecek özel durumlar dışında.)'' (Sayfa: 35)
''Sanatçı bildiklerini aktarmalıdır. Sanatçının gönlü cömerttir, vericidir. Hiçbir şeyi yalnızca kendine saklamaz.'' (Sayfa: 36)
*
Timur Selçuk
YORUMDAN YAZIYA TİMUR SELÇUK
*
Müziği Düşünmek, Ekim 1993:
''..reklam bombardımanını güzel ve uzun süreli oluşturduğunuzda, bu kesim sizin zihinlere kazıdığınız müzik türlerini, grupları, sanatçıları, iyi-kötü demeden kabullenecek ve stadyumları ve cepleri dolduracaktır. Bu Türkiye'de çağ atladığımızın işareti değildir. Türkiye, müziğin iyisiyle kötüsüyle, halkın çeşitli kesitlerinde; köşe yazarından, cumhurbaşkanından işçisine, aydınına, memuruna kadar değerlendirebildiği gün, bir yerlere atlamayacak (ben bu tabiri sevmiyorum) çağını onurlu bir biçimde yaşayan bir ülke olacaktır.''
(..)
''Aklın duygu ve bilgi dağarcığı sığ ve ucuzsa, halk müzik tüccarlarının eline ve keyfine terkedilecek demektir.'' (Sayfa: 38)
*
Timur Selçuk
TEK SESLİLİK.. ÇOK SESLİLİK.. SESSİZLİK (I):
*
''Papa Büyük Gregorie (590-604) Kilisenin dil ve müzik birliğinin oluşması gerektiğine inanıyor ve gerçekleştiriyor. Bizans'ı ziyaretinde Ayasofya'da törenlere katılıyor ve oradaki koro ve din adamlarının müzikal yetenek ve eğitim sistemlerine hayran kalıyor.'' (Sayfa: 46)
*
Timur Selçuk, Ağustos, 1986
TEK SESLİLİK.. ÇOK SESLİLİK.. SESSİZLİK (II):
*
''Eski Yunanda filozoflar müziği evrensel bir sanat, evreni tanımlayan, yorumlayan bir sanat olarak görüyorlar. Müzik adeta bir bilgiler bütünü. Artistik olanı, güzeli, iyiyi bulmada yol gösterici. Ahlak, estetik, zeka, hepsini içeriyor, öğretiyor. Gerek Eflatun'da, gerek öğrencisi Aristo'da müzik, felsefelerinin temel öğesi. Eflatun müziği, kişiliğin oluşturulmasında ve yaradılışın tanımlanmasında bir anahtar sanat olarak görüyor.'' (Sayfa: 48)
*
''İleri sanayi ülkeleri, sosyal, politik, bilimsel ve kültürel alanlarda, paralel gelişmeler takip ederek bir yere geldiler. Biz bir kalkınma modeli uygularken, o modelin içinde saklı olan kültür, bilim ve sosyopolitik evreleri, birikimleri yaşamadan, özümlemeden uyguladığımız için mi, en son teknolojiyi kullanırken, kafamız, bilincimiz, bütün bunlara feodal bir biçimde bakıyor. En gelişmiş aygıtı kullanan ellerle, en ilkel müzikleri duyan, dinleyen, algılayan kulaklar ve beyin ayrı telden çalıyor.
Eski Yunanda Ortaçağda yöneticiler, din adamları, soylular, güç sahipleri müziği baş tacı edip saygın bir yere koyuyorlar.
Biz müziği nereye koyuyoruz dersiniz.?'' (Sayfa: 50)
*
Timur Selçuk, Ekim 1986
DÜŞÜNCE, DİL, MÜZİK VE BİZLER..
*
''Halk müziğimizi dikkatli, akıllı bir biçimde dinlediğimizde, neredeyse tüm tarihimizi taramış gibi oluruz. Halkımızın başından geçmiş acı-tatlı birçok olay, bir sinema şeridi gibi gözümüzün önünden geçer. Umutsuz sevdalar, ölümler, göçler, savaşlar, özlemler, coşkular. Aklımız, bilgi ve duyguyu harmanlayarak bütün bunları süzmüştür, düşünceler oluşmuştur. Sonra düşünceler yeni bilgi ve duygulara öncülük etmişlerdir. Düşünceler dil gerçeğini doğurmuştur. Bir anlamda düşünce, dilin anasıdır.
Çocukluğumuzda doktora gittiğimizde önce dilimizi çıkarmamız istenirdi. Önceleri nedenini anlayamadığımız bu istek, ilerki yıllarda, dilin sağlığın aynası olduğu gerçeğini öğrenmemizle birlikte berraklaştı. Dilimiz, vücut sağlığımızın aynasıydı.
Bundan yola çıkarak, bir toplumun sağlıklı olup olmadığını anlamak için, onun kullandığı dile dikkatlice, akıllıca bakmamız gerektiğini kavradık. Kullanılan dil, bilgi ve duygunun akıl tarafından süzülmüş hali miydi; bu dil, düşünce toprağına ekilmiş tohumların ürünü müydü; yoksa günlük temel gereksinimlerin, ilkel bir iletişim aracı mı.?'' (Sayfa: 51)
''Politik çıkarlar adına, gözlerimizin içine bakarak yalan söyleyen, yolsuzluk yapan, her görüşten siyasiler; bunları daha iyi tanıyabilmemiz için gerçek tiyatro sanatçılarını çok izlememiz gerekir.'' (Sayfa: 56)
*
Timur Selçuk, Aralık, 1993
MÜZİK-ELEŞTİRİ:
*
''Müzik, aktif bir üretimdir. Bestecinin kaleminden dökülür, icracıyla bütünleşir ve gün ışığına çıkar. Bu açıdan resim, öykü, romandan çok, tiyatroya yakındır. Bu yanıyla diridir. Her yeni seslendirilişte, tad ve lezzetleri değişebilir. Devingendir, heyecanlıdır, sürprizlidir.'' (Sayfa: 57)
*
Timur Selçuk, Temmuz, 1986
YAŞAMDAN AN'LARDA, İZ'LERDE, ANILARDA, YAZILARDA, SÖZLERDE TİMUR SELÇUK:
Yüreğin Sesiyle, Şehime Erton, Mayıs,1997
*
''Ben sanatta hiçbir vakit tevazu tanımam. Oğlumun konserlerine de daima san'atkâr bir dinleyici olarak gittim. Ayakta alkışladım. Fakat bu ayağa kalkışım, sahnedeki san'atkâra ve yaptığı eserleredir, oğluma değil. Tebrik ettikleri zaman kendime gelir, sahi ben Timur Selçuk'un annesiyim, derim. Münir Nurettin Selçuk da oğlunu dinlerken aynı mutluluğu yaşardı.'' (Sayfa: 81)
Kavrayış, Hazal Selçuk, Boston, Mayıs 1997:
*
''Benim için Timur Selçuk, insan olmanın büyüsünü, yaşadığı yüzyıla ve yüzyılın insanına gösterdiği saygıyla birleştirip paylaşır. O saygıyı, zamanın değerinin bilincini barındıran sabırda, bilgisini paylaşımındaki cömertlik ve dürüstlükte; kendi dilinde söylemek istediklerinin, emek, deneyim ve yeniden arayışın suyunu emip buldukları o kıvamda gördüm.'' (Sayfa: 84)
