Hasan Kıyafet - Yaşamak Yasak

 

Arka Kapak

*

Hasan Kıyafet 1937'de Kaman'ın Çağırkan köyünde doğdu. Bir duvar işçisinin dokuz çocuğundan en büyüğüdür.

Pazarören Köy Enstitüsü ve Gazi Eğitimin İngilizce Bölümü'nü bitirdi.

12 Mart ve 12 Eylül iş*kence*hanelerini tanıdı. Sürgünlerle geçen öğretmenliği, yine 12 Eylül'de noktalandı. Kısacası her namuslu aydın gibi inançları yüzünden çekti.

Yazmaya Bingöl'de başladı. Halen basılı yapıtlarının sayısı 20'yi aşmıştır. 1960'da çıkan ilk romanı ''komünist imam''la, tezli roman anlayışının savunucularından oldu.

D.G. Mahkemeleri kurulduktan sonra ilk yargılanan romancı oldu. Buna karşın, ilerici kararlılığını, burjuvazi karşısındaki uzlaşmazlığını inatla sürdürmektedir.

*

YAŞAMAK YASAK yazılalı on yıl olmuş. Ötesini kendisinden dinleyelim:

*

''..Gün günden kötü geldi. Maddi olanak ve özgürlüğü yan yana getiremedim. Karadenizli kolay adam vu*rur denir. Ka*ndavasının maddi temelini araştırmak istedim. Fındık işçilerinin arasına girdim. Bir bakıma onların romanı oldu bu.

Fındık zamanı Fatsa Parkı'nda amele pazarı kurulur. Başıma bir şapka geçirip gittim. Zaten köylüyüm, işçi yadırgamadı. Yıl 1976 idi. Pazarda beni satın alan Amele Başı, Kovanlı yöresine giden bir gruba kattı. İlkin Kalafatoğulları'nın bahçelerinde çalıştık.

Tırnaklarım dayanamadı, baş parmak etten ayrıldı. Fındık çotanağının acı suyu dehşetli yakıyor. Anşa Bacı bunu gördü. Adımı ''İstanbıllı'' koydu. Derme çatma geniş barakalarda işçilerle yan yana yattım. Karavanada yüzen kurtları göre göre, taze meyve hoşafına, şekerli makarnaya kaşık salladım. Amele Başı tarafından günde on kez davar gibi sayıldım.

İki bahçenin sınırında yetişen bir kök fındığın yeşerttiği, zehir acısı bin ka*n davası olayından birini yazdım. Patronun Kara Ziya'yı vu*rdurtmak için peşine taktığı işçisinin, süreç içinde bilinçlenip si*lahını asıl hedefine çeviriş öyküsünü dinledim.

Çalışırken beni tanıyıp kimseye giz vermeyen, sıkı ağızlı öğretmen arkadaşım Recep ve eşine sevgilerimi yolluyorum..''

*

Kıyafet, yaşamadan yazmayı kabul etmiyor. Yargı okurların.

*

''Düşman korkunç değildir, uşağım. Korku korkunçtur. Düşman yenilmez değildir, yeter ki korku yenilsin. Yılgın insan, yılgın camız gibidir. Hasımı dizden takattan düşse de elleşemez. Ona baş tutamaz.'' (Sayfa: 22-23)

*

''Kanı kanla yumaz, suyla yurlar. Ölmek kolay ama kötü. Yaşamak güç, ama güzel.'' (Sayfa: 28-29)

*

''- Çocuk dedin mi aklıma padişahın öyküsü gelir. Bir gün yere göğe hükmeden padişahlardan biri büyüklenmiş: ''Şu dünyada benden korkmayan canlı, kul var mı.?'' demiş. Herkes ''hâşâ yok'' derken, yaşlı bir köylü: ''Vardır Padişahım, vardır. Siz kim oluyorsunuz.? Tanrıyı bile takmayan kul vardır'' demiş. Padişah: ''Kimdir o.? Tez getirin karşıma'' diye köpürmüş. Önüne üç aylık bir bebek getirip koymuşlar. Bebek başlamış ağlamaya. Padişahın durunu susunu kim takar..'' (Sayfa: 32)

*

''..insanın eli, eteği kolay kirlenmez. Suyla yıkarsın çıkar gider. Ama yüreği bir kirlendi mi, kolay çıkmaz.'' (Sayfa: 81)

*

''Haşim, iri gövdesinden beklenmedik kıvraklıkla kalktı. Köşedeki sepeti didiklemeye durdu. İnce, yıpranmış bir kitabı okumaya başladı: ''Gerçek düşmanlıklar bireyler arasında değil, ezenlerle ezilenler arasındadır.'' Bu kadaaar..'' (Sayfa: 103)

*

''Arkadaşlar, her türlü kötülük ''Artı değerin'' ortaya çıkışıyla başladı. Çünkü sömürü onunla ilgilidir. Biz emekçiler, her zaman tükettiğimizden çok üretiriz. Ama egemenler buna el koyarlar.'' (Sayfa: 105)

*

''- Peki avukat bey, hükümetin telaşı neydi.? Niçin askeri, polisi başımıza yığdı.?''

- Bunun iki nedeni var. Birincisi fındık fiyatını arttırmak istemiyor, ikincisi de komünist fikirlerin yayılmasına karşı çıkıyor. Önemli olanı ikincisidir.

- Anlamadım. Fındık yürüyüşüyle komünistliğin ne ilgisi var.?

Derviş bilgiççe güldü:

- Ne ilgisi mi var.? Solculuğun, komünizmin ilkokulu işte bu mitingler, yürüyüşler, dernekler ve sendikalardır. Oralarda palazlanıp gelişir. O gün Fatsa'ya, taa İstanbul'dan solcu militanlar gelmişti. Bunların kimi öğrenci, kimi öğretmen, kimi de fabrika işçisiydi. İşlerini güçlerini bırakıp koşmuşlardı. Köylülerin arasına dağılmış, zehirlerini akıtıyorlardı.

''Ağalığa beyliğe paydos.! Kahrolsun tefeciler, para babaları.! Bağımsız Türkiye.! İşçi, köylü el ele.! Satılmış hükümet, Amerikancı hükümet istifa..'' diye zırlaşan onlardı.'' (Sayfa: 118-119)

*

''- Eğer işi kaleme dökersek, bırak emeğimizin karşılığını, ettiğimiz masrafın karşılığını alamadığımız ortaya çıkar. Fındığı içki çerezinde, pastalarda tanıyanlar onun Allahın ağacında ve Allahın dağında kendi kendine bitip büyüdüğünü sanıyorlar. (..)

- Hilmii Hilmi, yavrum, fındığın nasıl sofraya geldiğini değil beyler paşalar, sizler bile tam bilmezsiniz. Onu, sen bize, Karadeniz kadınlarına sor. Yanında oturan Kara Şeytansa, hiç bilmez. Yokuş yukarı ceketini bile karısına taşıtan Kara Şeytan. Kulağıma devre devre sesleri geliyor, ağzımı açtırmasın.'' (Sayfa: 131)

*

''- Cengiz Beyciğim, bize danışmadan işçi almamanızı, ta o zaman söylemiştim. Adamlarınız, işi hafife aldı. Çok iyi bildiğiniz gibi, solcular bir kap süte düşen bir damla mayaya benzerler. Neyse, bazılarını özel yöntemlerimizle ayıkladık. Yüksek atlayıcı zaten komada. Şimdilik merak edilecek bir durum yok. Görgü tanıkları sağlam.

Cengiz Bey, yarım ağız güldü:

- İyi atlayıcı değilmiş herif..

Vahit Bey öfkeli:

- Gebersin nâmussuz. Arabayı yakan, işçiyi kışkırtan, İngilizleri kaçıran tüm oymuş. Her taşın altında o varmış. Sonunda belâsını buldu pezevenk. Yok canım kökü kazınamadı. Ne Deniz Gezmiş, ne de Kızıldere'de geberenlerle iş bitmedi. Allah razı olsun şeften. Meseleyi taze yağdan kıl çeker gibi çözüyor. Yaşamayı yasak edecek onlara.!'' (Sayfa: 155-156)

*

''- Değerli fındık üreticisi arkadaş:

*

El emeği, alın terinizi çağlardır çalan sömürücülere dikkat ediniz. Fındık Kooperatif yönetimi yıllardır parababalarının elinde. Kooperatif, devleti ve sizi soymakta bir ara güç olarak kullanılmaktadır. Oysa gerçek güç sissiniz. Geleceğinize, emeğinize sahip çıkınız. Yönetime, yoksulların, emekçilerin gerçek temsilcilerini getiriniz. Bunun için sınav günü yaklaşmaktadır. Demokratik savaşa hazır olunuz.

Yukarıdaki çağrıyı yaparken, yanlış anlaşılmaktan korkarız. Kooperatifçiliği nihai kurtuluş yolu olarak önermiyoruz. Düzenin burjuva yapısı değişmeden hiçbir şeyin değişmeyeceği bilinciyle, kooperatif yönetimine mutlaka girmenizi anımsatıyoruz.

Kırsal kesimdeki kooperatiflerin amacı, az topraklı ya da orta topraklı küçük üreticiyi tefecinin, aracının elinden kurtarmaktır. Sizin de yaşayarak gördüğünüz gibi bu, yurdumuzda iyi bir dilek olarak kalmaktadır. Bizdeki Tarımsal Kooperatiflerin bir benzeri dünya yüzünde yoktur. Toprak ağalarını, tefecileri, tüccarları içinde barındıran bir çeşit soygun aracı durumundadır.

Evrende hiçbir şey durağan değildir. Taş bile değişir. Sömürü yöntemleri de değişti ve gelişti. Kapitalistler üretim araçlarına sahip oldukları için, öncelikle artı değere el koymaktalar. Bu giderek fiyat mekanizmasıyla işçilere ödenen ücretin bir kısmını da içermektedir. Böylece emekçi kesim, çift yanlı bir sömürü çemberiyle kuşatılmaktadır..'' (Sayfa: 166)

*

''Cengiz Beyin öksürüğü, suskunluğu irileştirdi:

- Merak edilecek bir durum görmüyorum, dedi. Çünkü işçi, köylü bu bildirilerin tek cümlesini bile anlamaz. İyi iyi.. Böyle artı değerli, kompradorlu, emperyalistli bildirileri bırakın yayınlasınlar. (..)

- Kim demiş anlamaz diye.? Vallahi gâvur gibi anlarlar. Köylü, işçi işine gelmeyeni anlamaz. Tonguç'un torunları öğretmenler köylüye, Palabıyığın torunları da işçiye bir güzel anlatırlar.'' (Sayfa: 168)

*

''- Geçen gün bizim fabrikaya gidiyordum. Baktım iki grup çocuk, birbirlerini yiyorlar. Neyse, durup azarladım, ayırdım. Ufaklardan birini kanadından yakalayıp ''Ula niye dalaşıyorsunuz.?'' dedim. Ne dese.? ''Emice biz, Deniz Gezmiş, Mahir Çayan oyunu oynuyoruz. Ha bunlar da polis.. Ben Deniz Gezmiş'im,'' demez mi.? Kellesinin kökü deyip yapıştırdım velete.'' (Sayfa: 168)

*

''Vurulduğu gün, Hilmiyle birlikte, kente Dede, Nuru ve Öğretmen de inmişti. Onu hastaneye teslim etmeden bazı siviller yakalarına yapışmış, sorgusuz sualsiz bir deliğe tıkmış ve üç gün üç gece analarından emdiklerini burunlarından getirmişlerdi. Nuru dayanamamış: ''Ha bu sopalarınızı anlıyorum da, sorularınızı anlamayrum daa.!'' diye bağırmıştı.

LEMAN DERGİSİ

- (..) Solcu Hilmi denen o kızılı nereden tanıyordunuz.? Herkes uyurken sizler niçin uyumuyordunuz.? Ne konuşuyordunuz.? Niçin Deniz Gezmiş, Mahir Çayan, Ziya Yılmaz ve Terzi Fikri'ye hayransınız.? Biz her şeyi biliyoruz. Konuşun, yoksa sonu kötü olur. İslâmın şartı kaçtır.? Kelime-işehadet getirin ulan dinini...diğimin komünistleri.'' (Sayfa: 175)

*

''..her şeyin okulu var da, doğruyu öğretmenin okulu yoktur. Doğruyu öğreten tek öğretmen, yanlış.. Okulu da hayatın kendisidir..'' (Sayfa: 198)