Friedrich Wilhelm Nietzsche - İyinin ve Kötünün Ötesinde

..iyi ve saygın şeylerin değerini oluşturan şeyin, tam da o kötü, görünüşte zıt şeylerle nahoş bir şekilde akraba, bağlantılı, ilintili olması, hatta belki de aynı öze sahip olması mümkündü. Belki.! -
Ama böyle tehlikeli bir belkiyle kim ilgilenmek ister.! (Sayfa: 7)

..her dürtü iktidar düşkünüdür: ve bu haliyle felsefe yapmaya çalışır. (Sayfa: 10)

En iyisi çekilin kenara.! Kaybolun ortadan.! Sizi tanımasınlar diye takının maskelerinizi ve inceliğinizi.! Ya da biraz korksunlar diye.! Bahçeyi de unutmayın sakın, altın parmaklıklı bahçeyi.! Etrafınızda da insanlar bulunsun, birer bahçe gibileri, -ya da akşam vaktinde, gün çoktan bir anıya dönüştüğünde suların üstündeki müzik gibileri: - iyi yalnızlığı seçin, özgür, bile isteye, hafif yalnızlığı, size de herhangi bir anlamda hâlâ iyi kalma hakkı veren.! Nasıl da zehirli, nasıl da kurnaz, nasıl da fena kılar açık şiddetle sürdürülemeyen her uzun savaş.! Nasıl da kişisel kılar uzun bir korku, uzun süre dikkat kesilmek düşmanlara, olası düşmanlara.! (Sayfa: 32-33)

En yüksek kavrayışlarımız onlar için uygun ve belirlenmiş olmayanların kulaklarına izinsiz bir biçimde çarptıklarında, kulağa budalalık gibi, yerine göre suç gibi gelmelidirler. -gelmeleri gerekir de.!- Filozoflar arasında, Hintlilerde, Yunanlılarda, Perslerde ve Müslümanlarda, kısacası eşitliğe ve eşit haklara değil, bir hiyerarşiye inanılan her yerde ezelden beri birbirinden ayrılan egzoterik ve ezoterik - arasındaki tek fark, egzoterikçinin dışarıda durması ve içeriden değil dışarıdan bakması, değerlendirmesi, ölçmesi değildir: daha da önemlisi şeylere aşağıdan yukarı doğru bakmasıdır - ezoterikçi ise yukarıdan aşağıya bakar.! Ruhun öyle yükseklikleri vardır ki, oradan bakıldığında tragedya bile artık trajik bir etkide bulunmaz; dünyanın tüm acısı bir araya gelse, bu görüntünün zorunlu olarak acımaya ve böylelikle acının ikiye katlanmasına ayartıp ayartmayacağına ve buna zorlayıp zorlamayacağına karar vermeye kim cesaret edebilir.? Daha üst türden insanı besleyen ya da serinleten şey, çok farklı ve düşük bir tür için âdeta zehirdir. Sıradan bir adamın erdemleri belki de bir filozof için kötü huy ve zayıflık anlamına gelecektir; yüksek türden bir insanın yozlaştığını ve dibe vurduğunu varsayalım; işte dibine battığı o aşağı dünyada bundan böyle kendisine bir aziz gibi hürmet edilmesini sağlayacak niteliklere de ancak böyle sahip olabilirdi. Öyle kitaplar vardır ki, onlardan yararlananların alçak ruhlar ve muazzam bir enerji mi olduğuna göre ruh ve sağlık için birbirine zıt değerlere sahip olabilirler: birinci durumda tehlikeli, ufalayıcı, dağıtıcı kitaplardır; diğer durumda ise en cesurları kendi cesurluklarına davet eden ulak seslenişleridir. Herkese hitap eden kitaplar daima pis kokan kitaplardır: küçük-insan-kokusu sinmiştir üzerlerine. Halkın yiyip içtiği, hatta ibadet ettiği yer pis kokar. Temiz hava solumak isteyen, kiliselere gitmemeli.-- (Sayfa: 38-39)

*** İki tür deha vardır: Birisi her şeyden önce döller ve döllemek ister, diğeriyse döllenmeyi ve doğurmayı sever. Deha sahibi halklardan bazılarının payına kadınların hamilelik sorunu ve şekillendirme, olgunlaştırma, tamamlama gizli görevi düşmüştür - örneğin Yunanlılar bu türden bir halktı, Fransızlar da öyle -; peki ya döllemek ve yeni yaşam düzenlerinin sebebi olmak isteyen diğerleri, Yahudiler, Romalılar ve büyük bir mütevazılıkla sorarsak, Almanlar.? Bilinmeyen ihtiraslardan eziyeti ve cazibesiyle, karşı konulmaz bir biçimde kendi içinden dışarıya sürüklenerek, yabancı ırklara (''döllenmeye'' açık olanlara) sevdalanıp şehvet duyan ve bu sırada döllenme gücüyle ve bunun sonucunda ''tanrının inayetiyle'' dolu olduğunu bilen herkes gibi iktidar düşkünü olanlar. Bu iki deha türü erkek ve kadın gibi birbirlerini ararlar, ama birbirlerini yanlış da anlarlar, - erkek ve kadın gibi. (Sayfa: 183)

Yüksek Dağlardan Son Şarkı
İyinin ve Kötünün Ötesinde
Nietzsche, Sayfa: 233-235
*********************************
Ah yaşamın öğleni. Neşeli zaman.!
----------Ah yaz bahçesi.!
Ayakta durup incelerken ve beklerken huzursuzca mutlu: -
Dostların yolunu gözlüyorum, gece gündüz hazır,
Nerede kaldınız a dostlar.! Gelin, tam zamanı, tam zamanı.!
*
Sizin için değil miydi, buzulun grisinin
----------Bugün güllerle süslenmesi.?
Sizi arıyor dere, özlemle itip yol açarak kendine,
Rüzgâr da, bulut da bugün daha yüksekteler mavide,
Sizin yolunuzu gözlüyorlar, en uzak kuşbakışından.
*
En yükseklerde kuruldu sofram sizler için: -
----------Kim yaşar yıldızlara böyle yakın,
Uçurumun en gri uzaklıklarına.?
Benim ülkem - hangi ülke bu kadar geniş.?
Benim balım - tadına kim baktı onun.?
*
- İşte buradasınız, dostlar.! Yazık, yoksa ben
----------değil miyim
----------yanına gitmek istemediğiniz.?
Tereddüt ediyorsunuz, şaşkın - ah, kükreseydiniz daha iyi.!
Ben - ben değil miyim o.? Elleri, adımları, yüzü değişmiş.?
Ne miyim ben, siz dostlara - o değil miyim ben.?
Başka birisi mi oldum.? Kendime yabancı mı.?
----------Kaçtım mı kendimden.?
Sık sık kendine yenilen bir güreşçi
Sık sık kendi gücüne karşı direnen,
Kendi zaferiyle yaralanan ve engellenen.?
*
Rüzgârın en sert estiği yeri mi aradım.?
----------Yaşamayı öğrendim
Hiç kimsenin yaşamadığı yerde, ıssız-kutup ayısı bölgelerinde
Unuttum mu insanı ve tanrıyı, bedduayı ve duayı.?
Bir hayalet mi oldum, buzulların üstünde gezinen.?
*
- Siz eski dostlar.! Bakın.! Şimdi solgun bakıyorsunuz,
----------Sevgiyle ve dehşetle.!
Hayır, gidin.! Öfkelenmeyin.! Burada - barınamazsınız siz:
Burada en uzak buzlar ve kayalar diyarında -
Burada bir avcı olmalı kişi ve de dağ keçileri gibi.
*
Berbat bir avcı oldum ben.! - Bakın, nasıl da taş gibi
----------Gerilmiş yayım.!
En güçlüydü, böylesine çeken kirişi --:
Yazık yine de.! Tehlikelidir bu ok,
Hiçbir okun olmadığı kadar - uzaklaşın buradan.! Kendi
----------selametiniz için.!
*
Dönüyor musunuz.? - Ah kalbim, yeterince taşıdın,
----------Umudunu korudun:
Açık tut kapılarını yeni dostlarına.!
Eskileri bırak.! Bırak anıları.!
Bir zamanlar gençtin sen, şimdi - daha iyi gençsin.!
*
Bizi hep bağlayan, bir umutla birleştiren, -
----------Kim okuyor işaretleri,
Bir zamanlar sevginin yazdığı, hâlâ solgunlar mı.?
Parşömene benzetiyorum onu, elin
Tutmaya çekindiği - onun gibi kararıp, yanan.
*
Dost değil artık, bunlar - ne diyeyim ben onlara.? -
----------Yalnızca dost - hayaletleri.!
Hâlâ tıklatıyor geceleri kalbimi ve penceremi,
Bakıyor bana ve diyor ki: ''bizlerdik onlar, değil mi.?''
- Ah, solmuş söz kokardı eskiden güller gibi.!
*
Ah, gençlik özlemi, kendini yanlış anlayan.!
----------Benim özlediğim,
Kendime akraba - dönüşmüş sandığım,
Onların yaşlı oluşları, uzaklaştırdı onları:
Yalnızca dönüşenler akraba kalır bana.
*
Ey yaşamın öğlesi.! İkinci bahar.!
----------Ey yaz bahçesi.!
Huzursuzca mutlu, ayakta durarak, gözleyerek ve bekleyerek.!
Dostların yolunu gözlüyorum, gündüz gece hazır,
Yeni dostların.! Gelin.! Zamanıdır, tam zamanı.!

🌟🌟🌟

Bu şarkı bitti, - özlemin tatlı çığlığı
----------Tükendi ağızda:
Bir büyücü yaptı onu, doğru zamanda gelen bir dost,
Öğle - dostu - hayır.! Sormayın, kimdi o diye -
Öğle vaktiydi, bir çıktı ikiye..
*
Şimdi kutluyoruz biz, birleşik zaferimizden emin,
----------Ölenlerin şölenini:
Dost Zerdüşt geldi, misafirlerin misafiri.!
Şimdi gülüyor dünya, korkunç perde yırtıldı,
Düğünüdür ışık ile karanlığın..

Anne Frank'ın Hatıra Defteri

Anne Frank, 12 Haziran 1942 ile 1 Ağustos 1944 tarihleri arasında günlük tuttu. Anne, 1944 baharında sürgündeki Eğitim Bakanı Bolkenstein'ın Oranje radyosunda yaptığı konuşmayı duyana kadar yazıları sadece kendisi için yazmıştı. Bakan konuşmasında, Alman işgali altındaki Hollanda halkının acılarına tanıklık eden her şeyin kamuoyuna açık hale getirileceğini söylüyordu. Örnek olarak, tutulan günlükleri de sayıyordu. Bu konuşmanın etkisinde kalan Anne Frank, savaştan sonra bir kitap yayımlamaya karar verdi. Günlüğü, bu kitap için temel oluşturacaktı.

Anne, günlüğünü yeniden yazmaya ve üzerinde çalışmaya başladı, daha iyi bir hale getirdi, ilginç bulmadığı bölümleri çıkardı ve hafızasında kalmış olan yenilerini ekledi. Aynı zamanda, 1986 yılında Bilimsel Versiyon A adıyla yayınlanan ilk günlüğü de elinde tuttu ki bu versiyon, B versiyonu olarak adlandırılan ve üzerinde çalışılmış olan ikinci günlükten oldukça farklıydı. Anne'nin son yazısı 1 Ağustos 1944 tarihini taşıyordu. 4 Ağustos'ta, Arka Ev'deki sekiz kaçak Yeşil Polis tarafından ele geçirildi.

Miep Gies ve Bep Voskuijl, tutuklanmanın olduğu gün notları güvence altına almayı başardılar. Miep Gies, notları bürosunda muhafaza etti ve onları okumadan Anne'nin babası Otto H. Frank'a teslim etti. Bu sırada Anne'nin artık yaşamadığı bilgisi kesinlik kazanmıştı.

Şimdiye dek karşılaştığım babaların en tatlısı babam, henüz 36 yaşındayken, o sırada 25 yaşında olan annemle evlenmiş. Ablam Mergot 1926'da Almanya'nın Frankfurt şehrinde doğmuş. 12 Haziran 1929'da onu ben takip etmişim. Dört yaşıma kadar Frankfurt'ta yaşadım. Safkan Yahudi olduğumuz için babam 1933'te Hollanda'ya gitti. Reçel imalatı işi yapan Hollandalı Opekta Mij şirketine müdür oldu. Annem Edith Frank-Hollaender de Eylül ayında Hollanda'ya gitti, Margot ile ben büyükannemizin yaşadığı Aken'e gittik. Margot aralık ayında Hollanda'ya gitti, bense Margot'un doğum günü hediyesi olarak masaya oturtulduğum Şubat'ta.
Kısa bir süre sonra Altıncı Montessori okulunun ana sınıfına başladım. Altı yaşıma kadar orada devam ettim ve ardından birinci sınıfa geçtim. Altıncı sınıfta müdire Bayan Kuperus'un sınıfına düştüm. Okul yılının sonunda birbirimizden acıklı bir biçimde ayrıldık ve ben Margot'un da gittiği Yahudi Lisesi'ne alındığım için her ikimiz birden ağladık.
Almanya'da kalan aile üyelerimiz Hitler'in Yahudi kanunlarından kurtulamadıkları için yaşamımız zorunlu bir gerilim altında geçti. İki amcam, annemin erkek kardeşleri 1938'de saldırılardan sonra kaçtılar ve güvenli bir biçimde Kuzey Amerika'ya ulaştılar; büyük büyükannem bize geldi. O sırada 73 yaşındaydı.
1940 Mayıs'ından sonra iyi günler tepetaklak oldu: Önce savaş, ardından teslimiyet, Almanların egemenliği ve biz Yahudiler için sıkıntılar başladı. Yahudi kanunları birbirini izledi ve özgürlüğümüz epey kısıtlandı. Yahudiler Davut Yıldızı taşımak zorundalar, Yahudiler bisikletlerini teslim etmeliler, Yahudiler tramvaya binemezler, Yahudiler -özel dahi olsa- bir arabaya binemezler, Yahudiler sadece öğleden sonra üç ile beş arasında alışveriş yapabilirler, Yahudiler yalnızca Yahudi bir berbere gidebilirler, Yahudiler akşam sekizden sabah altıya kadar sokağa çıkamazlar, Yahudiler tiyatro, sinema ve diğer eğlence yerlerinde duramazlar, Yahudiler yüzme havuzuna, hatta tenis kortuna, hokey ve diğer spor alanlarına gidemezler, Yahudiler kürek çekemezler, Yahudiler halka açık yerlerde spor yapamazlar, Yahudiler akşam sekizden sonra tanıdıklarıyla bile bahçelerinde oturamazlar, Yahudiler Hıristiyanların evine giremezler, Yahudiler Yahudi okullarına gitmek zorundalar ve buna benzer şeyler.Hayatımız 'o yasak, bu yasak' diye böyle devam etti. Jacque bana her zaman şöyle der: ''Artık bir şey yapmaya cesaret edemiyorum, çünkü yasak olmasından korkuyorum.'' (Sayfa: 17-18)

Bana rahat vermeyen birçok sorudan bir tanesi de, geçmişte ve şimdi toplumlarda kadınların, erkeklerin gerisinde yer alması. Herkes bunun haksızlık olduğunu söyler ama bu yanıt bana yeterli gelmiyor. Ben bu büyük haksızlığın nedenlerini bilmeyi çok isterdim. Belki başlangıçtan beri erkeğin büyük beden gücünden dolayı kadına hükmetmiş olduğu düşünülebilir. Parayı erkekler kazanıyor, çocukları erkekler yapıyor, erkekler her şeyi yapabiliyor.. Bütün kadınların kısa bir süre öncesine kadar sessizce her şeye katlanmış olmaları büyük bir aptallıktı, çünkü ne kadar uzun çağlar bu kurallar yaşanmışsa, o kadar fazla kökleşmiş. Yine de şansımıza okul, iş ve eğitim kadınların gözlerini açmasını sağladı. Birçok ülkede kadınlara eşit haklar verildi. Birçok insan, öncelikle kadınlar, ama erkekler de şimdiye değin dünyadaki paylaşımın ne kadar yanlış olduğunu artık anlıyorlar. Modern kadınlar tam bağımsızlık hakkı istiyorlar.
Ama sadece bu kadar değil: Kadının değeri verilmeli.! Her yerde erkekler yüceltiliyor, kadınlar neden bu değerlere ortak edilmiyor.? Askerlere ve savaş kahramanlarına saygı gösteriliyor ve övgüler yağdırılıyor. Kâşifler ölümsüz bir şöhret elde ediyorlar, şehitlere tapılıyor. Ama kim kadını da bir savaşçı olarak görüyor.?
'Strijders voor het leven' (Hayat İçin Savaşanlar) kitabında beni çok etkileyen bir şey yazıyor, buna benzer bir şey: kadınlar sadece doğum yaparak herhangi bir savaş kahramanından daha çok acı, hastalık ve sefalet çekiyor. Ve kadın bu başarı için ne görüyor.?
Doğumdan dolayı deforme ve çirkin olmuşsa bir köşeye itiliyor, bir süre sonra artık çocuklar da ona ait olmuyorlar, güzelliği de geçmiş oluyor. Kadınlar insanlığın devamını sağlamak uğruna çok acıya katlanan birçok çenesi düşük özgürlük kahramanlarından daha yürekli, çok daha gözüpek ve çok daha fazla savaşan askerlerdir.
Bunları söylerken, kadınlar çocuk doğurmaya karşı ayaklansınlar demiyorum, tersine bu doğanın düzeni ve böylesi iyi olmalı. Ben sadece erkekleri ve bütün dünya düzenini, kadınların yaşadıkları bu büyük zorluklarla ama kısmen güzelliklerle de, toplumda nasıl bir görevleri olduğu konusunda hiç hesap vermedikleri için yargılıyorum.
Kitap yazarı Paul De Kruif, erkekler, dünyanın kültürlü saydığımız kısımlarında, bir doğumun artık doğallıktan ve normal bir olay olmaktan çıktığını öğrenmek zorundalar demesi, bence son derece haklı. Erkekler çok kolay konuşuyorlar, onlar kadınların katlandıkları rahatsızlıkları hiçbir zaman çekmediler ve çekmek zorunda da kalmayacaklar.
Çocuk doğurmanın kadınların görevi olduğu görüşü, sanırım gelecek yüz yıl içerisinde değişecektir. Bu görüş yerini, homurdanmadan, büyük sözler söylemeden yükü omuzlamış olanlara duyulan, saygı ve hayranlığa bırakacaktır.
*
Dostun Anne M. Frank (Sayfa: 315-317)

Tüm zamanların en önemli kitaplarından biri." (The Guardian)
*
“Yıllarca, yazarlık hayatımda Tennessee Williams’ın Sırça Kümes adlı eserinin etkisi olduğunu iddia ettim. Ancak, şimdi dönüp baktığımda aslında Anne Frank’ın Hatıra Defteri’nden daha çok etkilendiğimi görüyorum.. Peşimi hiç bırakmayan, büyük bir etki.” (Selim İleri)
*
“Günlüğünü okuyana dek bunca derin düşünceye sahip olduğunu anlayamamıştım. Bu hem şoke olduğum hem de çoğu ebeveynin çocuklarını gerçekten tanıma fırsatı bulamadığını düşündüğüm, korkunç bir andı.”
(Otto Frank, Anne'nın babası)
*
“Hayatta kalma şansı bulduysanız, bunu başaramayanlar için konuşmak görevinizdir. Umarım dünya tarihinde böylesi bir zulmün tekrarlandığını asla görmeyiz.!”
(Nanette Konig, Anne'nın çocukluk arkadaşı)